Саха норуотун поэта, оҕо суруйааччыта, публицист, тылбаасчыт, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай поэта, Иван Васильевич Мигалкин 1954 сыллаахха бэс ыйын 23 күнүгэр Уус Алдан Мүрү алааһыгар Бороҕон сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. Кини төрөөбүт төрүт буоругар дириҥ тапталын этэр строкаларын долгуйбакка эрэ киһи ааҕыан сатаммат:
Ийэлэрэ, Герой – Ийэ Екатерина Ивановна Александрова бибилэтиэкэр идэлээҕэ. Аҕалара Василий Николаевич Мигалкин учуутал этэ. Кини – Уус Алдан оройуонун бастакы комсомолецтарыттан биирдэстэрэ, дойдутугар пионерскай тэрилтэни тэрийсибитэ. Уус Алдан улууһун Чараҥ орто оскуолата Василий Николаевич Мигалкин аатын сүгэр. Бииргэ төрөөбүттэр 12-лэр.
1967 с. Артек лааҕырга пионердар Бүтүн Союзтааҕы III сүлүөттэригэр Саха сириттэн талыллыбыт 22 делегат иһигэр Ваня Мигалкин баара. Кини оччолорго 13 саастааҕа. Мүрү орто оскуолатын 6-с кылааһын ситиһиилээхтик бүтэрбитэ, КИД (клуб интернациональной дружбы) актыыбынай чилиэнэ, пионер этэ.
Ыраах саха сириттэн кэлбит оҕо манна аан бастаан араас омугу көрбүт, биллиилээх артыыстары: Василий Лановойу, Владимир Конкины, Людмила Савельеваны, бастакы космонавт Юрий Гагарины, Бретскэй кириэппэс геройа Петр Гавриловы илэ бэйэлэрин көрөн, тылларын-өстөрүн истэн, кэрэ мөссүөннэрин умнубаттыы өйүгэр-санаатыгар хатаан хаалбыта. Манна сылдьан бэл наһаа талааннаах Надя Рушеваны көрсүбүтүн, кини улуу Пушкины уруһуйдаабытын сөҕө-махтайа көрбүтүн уос номоҕо оҥостон кэпсиирэ.
1969 сыллаахха Ваня Мигалкин Мүрү аҕыс кылаастаах оскуолатын бүтэрээт, аҕатын туйаҕын хатаран учуутал идэтин ылаары Никола́й Гаври́лович Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педагогическай училищеҕа үөрэнэ киирбитэ. Училищеҕа үөрэнэр сылларыгар «Хаар», «Мүрүбэр», «Баҕардым», «Ырыам», «Көрөбүн мин», «Долгун арҕастара», «Маҥнайгы хаар», «Маҥан табам», «Учууталга», «Сахам хомуһа» диэн, баара суоҕа 14-17 саастааҕар суруйбут хоһооннорун, уран суруйууларын ааҕааччы үөрэ-көтө ылыммыта.
Литературанан үлүһүйбүт уол, учуутал дипломун ылаат, 1973 сыллаахха Москватааҕы Алексе́й Макси́мович Горькай аатынан Литературнай институкка поэзия отделениятыгар үөрэнэ киирбитэ. Ол сыл Литературнай институт биэс отделениятыгар: 1439 киһи туттарсыбытыттан күнүскү үөрэххэ поэзияҕа – 14, прозаҕа – 8, критикаҕа – 2, драмаҕа – 1, уус-уран тылбааска – 8 киһи ылыллыбыта. Олор истэригэр Иван Мигалкин баара. Оччолорго аан дойдуга соҕотох Литературнай институтунан ааҕыллара. Кини Егор Исаев, Сергей Смирнов, Николай Старшинов ыытар семинардарыгар умсугуйан туран дьарыктаммыта. Бу кэмҥэ саха суруйааччылара Семен Данилов, Николай Габышев, Бүөтүр Тобуруокап уо.д.а киниэхэ эрэллээх доҕор, бигэ тирэх, өйөбүл буолбуттара.
Үөрэҕин бүтэрэн дойдутугар кэлэн айымньылаах айар үлэнэн дьарыктаммыта, араас үлэлэргэ үлэлээн буһуу-хатыы оскуолатын барбыта. Ол курдук:
– Үлэтин Мүрү орто оскуолатыгар саха тылын уонна литературатын учууталынан саҕалаабыта;
– Ол кэнниттэн «Эдэр коммунист», «Кыым», «Ленинскэй тэрийээччи» Уус Алдан улууһун хаһыаттарыгар кэрэспэдьиэнинэн;
– Муома улууһун Соболоох интернатын сэбиэдиссэйинэн;
– Дьокуускайдааҕы кинигэ кыһатыгар эрэдээктэринэн;
– «Саха» көрдөрөр-иһитиннэрэр хампаанньа Борҕоннооҕу телевидениетыгар кылаабынай эрэдээктэр-дириэктэринэн;
– «Якутоптторг» ААО генеральнай директорын көмөлөһөөччүтүнэн;
– Иван Васильевич оҕо суруйааччытын быһыытынан «Бэлэм буол»-«Кэскил», «Юность Севера», «Чуораанчык», «Колокольчик» оҕолорго аналлаах таһаарыылары, keskil14.ru саайты кытта олоҕун тиһэх күннэригэр диэри ыкса сибээстээхтик үлэлэһэн кэлбитэ.
1987 с ыал буолан, алаһа дьиэ тэриммитэ. Кэргэнинээн Зоя Васильевналыын библиотекаҕа кинигэ уларса сылдьан билсибиттэр. Кинилэр үс оҕолоохтор Айталина, Ньургун, Екатерина, үһүөн үрдүк үөрэҕи ситиһиилээхтик бүтэрбиттэрэ. Олох киэҥ аартыгар эрчимнээхтик киирэн үлэ үгэнигэр сылдьаллар.
Кэргэнин Зоя Васильевнаны кытта прозаик, драматург Кулантай аатын үйэтитиигэ үгүс үлэни ыыппыттара. 1993 с. Уус Алдан Чараҥар Василий Андреевич Протодьяконов-Кулантай аатынан литературнай музей-комплексын тэрийбиттэрэ. Эмиэ бу сылга Уус Алдан дьаһалтатын өйөбүлүнэн, Мигалкиннар биллэр общественнай-политическай деятель, ХХ үйэ саҕаланыытын саха интеллигенциятын лидерэ Василий Васильевич Никифоров-Күлүмнүүр туһунан бастакы кинигэни бэчээттэтэн таһаарбыттара.
Бастакы «Ньургуһуннаах сурук» диэн хоһооннорун хомуурунньугун 1976 сыллаахха таһаартарбыта.
Иван Васильевич Мигалкин 50-ча кинигэ ааптара. Саха норуодунай поэта айар үлэҕэ дьарыктаныаҕыттан араас идэлээх үлэһит дьон туһунан иһирэх тылынан истиҥник ахтар, кинилэр сырдык санааларын ааҕааччыга тириэрдэр ис хоһоонноох эсселэри, бэлиэтээһиннэри оҥорор, төрөөбүт сиригэр-дойдутугар дириҥ тапталын, нэһилиэгин историятын бэрт уратытык, иэйиилээхтик суруйар.
Иван Васильевич «Бэлэм буол»-«Кэскил» хаһыаттарга араас сылларга бэчээттэммит ыстатыйалара билигин да суолталарын сүтэрбэттэр. Ол курдук Россия Үөрэҕин министиэристибэтэ «Разговоры о важном» биир улахан бырайыагын тиэмэлэригэр сөп түбэһиннэрэн, Саха сиринээҕи «Дьоһуннааҕы кэпсэтии» региональнай компоненыгар дьарык матырыйаалларын туһаналлар. Оскуоланы бүтэрээччилэргэ анаан, «Москва саха киһитин хараҕынан. Суруйааччы суоллааҕы бэлиэтээһиннэрэ» диэн соҕуруу куорат үөрэх кыһаларыгар үөрэнэ барар баҕа санаалаах оҕолорго сүрүн санааны иҥэрэр, суолларын-иистэрин тобулуналларыгар туһалаах кинигэ тахсыбыта.
Суруйааччы Иван Мигалкин оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах уонна кыра кылаас оҕолоругар тулаалыыр эйгэ араас кистэлэҥнэрин ылыннарыылаахтык ойуулуур. Кини оҕолорго аналлаах 20‑чэ кинигэ ааптара. Иван Васильевич кырачаан ааҕааччыларыгар кинигэ эрэ нөҥүө аптаах-алыптаах кистэлэҥнээх санаалары арыйар буолбакка, тыыннаах көрсүһүүлэргэ сылдьан оҕолорго ыра санаалары бэлэхтиирэ, бу олоххо ийэ, аҕа таптала, киһи киһиэхэ харыстабыллаах сыһыана улахан суолталаах диэн өйү-санааны иҥэрэрэ.
Наҕараадалара уонна ытык ааттара:
– Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай поэта (2014);
– Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна;
– Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ;
– Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэчээтин туйгуна
– Саха өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ,
– Н. Е. Мординов — Амма Аччыгыйа аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Президенын оҕо литературатын уобалаһыгар бириэмийэтин лауреата;
– Уус Алдан, Үөһээ Бүлүү уонна Нам улуустарын бочуоттаах олохтооҕо;
– Николай Гумилев Улахан үрүҥ көмүс мэтээлэ;
– «Сибэтиэй Иннокентий» уордьаннаах;
– Сергей Есенин кыһыл көмүс, Иван Бунин, Самуил Маршак мэтээллэрдээх;
– Биллэр коллекционер.