(04.08.1927—14.11.2010)

– Саха народнай поэта, тылбаасчыт

1927 сыллаахха атырдьах ыйын 4 күнүгэр Үөһээ Дьааҥыга Дулҕалаах нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Дьокуускайдааҕы пединституту 1953 сыллаахха бүтэрэн баран, «Эдэр коммунист» хаһыакка отдел сэбиэдиссэйинэн, «Кыымҥа» уонна «Хотугу сулус» сурунаалга үлэлээбитэ, орто оскуолаҕа учууталлаабыта.

1957 с. — ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ. 1963—1983 сс. — Саха Сирин суруйааччыларын Сойуустарын бырабылыанньатын эппиэттиир сэкиритээринэн, бэрэссэдээтэл солбуйааччытынан буола сылдьыбыт. 1991 с. — Саха республикатын суруйааччыларын Сойуустарын исполкомун бэрэссэдээтэлэ.

2010 сыл сэтинньи 14 күнүгэр күн сириттэн барбыт.

Моисей Ефимов кыра эрдэҕиттэн хоһоон суруйталыыр эбит. Аан бастаан, “Тэһэ көрбүт”, – диэн тыллардаах тимэх от туһунан бастакы кыракый хоһоонун айан кэбиспит эбит. Онтон оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан эркин хаһыаттарыгар суруйталыыр буолбут. 

Онтон, аан бастакы кинигэтэ  “Киирбэт күннээх дойдуга”  1954 сыллаахха тахсыбыт. Бу саха литературатыгар сонун темалаах, номоҕон тыллаах, туспа суоллаах-иистээх талааннаах поэт кэлбитин кэрэһэлиир хомуурунньук быһыытынан сыаналаммыта. 

М.Ефимов айымньыларыгар урут саха литературатыгар суох дьикти образтар киирбиттэр. Айымньыларын геройа — Хотугу кыраай сахалара. Бу кыһын тахсыбат күннээх, сайын эргиччи халлааҥҥа устар күннээх Хотугу эргимтэҕэ олорор сахалар тыйыс айылҕалаах, тымтар тымныы кыһыннаах, ирбэт тоҥ буордаах дойдуга өбүгэлэрин саҕаттан тиийэн кэлбит адаар муостааҕы, сыспай сиэллээҕи иитэн олороллоро биир ураты көстүү. Поэт хоһооннорутар Дьааҥы сахалара өбүгэлэрин баай тылын, тойугун, олоҥхотун тута сылдьалларын бэлиэтиир. Норуот тылынан уус-уран айымньыта кини поэт буолан уһуйулларыгар улахан сабыдыаллааҕа көстөр.

Норуот тапталлаах поэта айар үлэтин устатыгар сахалыы, нууччалыы тылларынан тахсыбыт 40-тан тахса кинигэни таһаатарбыта.

М. Ефимов тылбаасчыт быһыытынан эмиэ биллэр. Сахалыы тылынан А. Малышко «Прометей» поэматын (Сэмэн Даниловтыын), С. Щипачев «Павлик Морозов», М. Горькай сорох остуоруйаларын уонна кэпсээннэрин, Н. Некрасов, С. Маршак, Казахстан, Киргизия поэттарын хоһооннорун саҥардыбыта.

Моисей Ефимов биир бөдөҥ ситиһиитэ— кини оҕолорго аналлаах айымньылара буолаллар. Ордук чуолаан биллибиттэрэ «Куобах кутуруга уолчаан» (1957 с.), «Сэргэхчэй Бэргэнчэй» (1969), «Сэмэнчик Мюнхаузен» (1969 с.) диэн кииигэлэр. Манна киирбит айымньылар барылара да олус тупсаҕай тыллаахтар, сүрдээх чуолкай, музыкальней ритмикалаахтар, ааҕарга сюжеттара иитэриэһинэй уонна улахан иитэр суолталаахтар.«Силлиэ оҕонньор, булчут уол», «Муустаах байҕал» — киһи айылҕа күүһүн сыһытарын, бэриннэрэрин туһунан. Остуоруйалар оҕолору булугас буоларга, бэйэ кыаҕын билинэргэ, эйэҕэс, сэмэй буоларга иитэр. Доҕордоһуу күүһүн туһунан «Сэргэхчэй, Бэргэнчэй» остуоруйаҕа кэпсэнэр.

Айымньылара:

1. Айыы айылгыта: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14070
2. Айыы тыынынан арчыланан: ахтыылар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10764
3. Бэлэхтээ сааскы сарыалы: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10767 
4. Киирбэт күннээх дойдуга: хоһооннор-ырыалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14028
5. Куустуспут хатыҥнар: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10766
6. Мин саһыл сыһыым: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14045
7. Нөрүөн нөргүй: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14058
8. Олох өрөгөйө : [хоһооннор, поэмалар, сонеттар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/36952
9. Саха дьылҕата: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14076
10. Сибэкки ыһыаҕа https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14036
11. Таас киһи: хотугу номох https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14039
12. Таҥара кийиитэ: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14059
13. Тумарам туруйалара: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14048
14. Төлкөбүт түөрэҕэ: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14075
15. Ууллубут сулустар: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14079
16. Хайа тыала https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14035
17. Хотой үҥкүүтэ: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14068
18. Эдэр саас эрчимэ: убайым суруктара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14053
19. Үҥэр айыыларым: хоһоон кинигэтэ https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14052

Оҕолорго айымньылара:

1. Дьикти куорат https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14051
2. Дьоһун киһи: оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолорго кэпсээннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14037
3. Кистэлэҥнээх холбуйа : Сэһэн. Кыра саастаах оскуола оҕолоругар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14056
4. Куобах кутуруга уолчаан: остуоруйалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14034
5. Көрдөөх көөчөөн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14050
6. Көөчөөн көрө: сатирическай сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14055
7. Остуоруйа үүтээнэ: кыра саастаах оскуола оҕолоругар хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14065
8. Сэмэнчик Мюнхаузен https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14041
9. Сэргэхчэй, бэргэнчэй: остуоруйалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14044
10. Топ-топ: кыра саастаах оҕолорго хоһоон кинигэтэ https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14054
11. Хоһуундьу: остуоруйалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14062
12. Этигэн хомус : сэһэн : [орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14064 

Тылбаастара:

1. Ала-хайа сарыала: Киргиз суруйааччыларын айымньылара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10701
2. Горькай, Максим. Кэпсээннэр уонна остуоруйалар / Максим Горькай; [Сем. Данилов, М. Ефимов тылб.]. https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14106
3. Курилов, Николай Николаевич. Мэт вадул моҥо = Мин малахаайым : уорпэ йахтэҥол : оҕолорго хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/321
4. Курилов, Николай Николаевич. Помди : [кыра саастаах оскуола оҕолоругар кэпсээн] : юкагирдыыттан Моисей Ефимов тылбааһа https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/324
5. Курилов, Николай Николаевич. Туундараҕа олоробун / юкагир тылыттан Моисей Ефимов тылб. https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/3069
6. Күн кууһар хайатыттан : кыргыз суруйааччыларын айымньыларын хомуурунньуга https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/50615
7. Лебедев, Василий Дмитриевич. Күнүм, сирим дьарҕаалара : cборник стихов https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/167
8. Мицкевич, Адам. Талыллыбыт айымньылар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13242
9. Настал на Севере май: сборник стихов https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/61115
10. Сатылганов, Токтогул. Талыллыбыт ырыалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10698
11. Украина суруйааччылара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14105
12. Улуро Адо. Ньаабалдаҥньа суһума = Ньааwалдаҥньа мумдэл : [поэма] / Улуро Адо ; [юкагир тылыттан М. Д. Ефимов тылбааһа] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/3458
13. Улуро Адо. Ньаавалдаҥньа мумдэл = Ньаабалдаҥньа суһума : [поэма] / Улуро Адо ; [М. Д. Ефимов тылбааһа ; художник Н. Н. Курилов] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/344
14. Чернышевская, Н. М. Бүлүү хаайыылааҕа https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14104
15. Щипачев, Степан Петрович. Павлик Морозов : (поэма) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/65861
16. Эҕэрдэ, Саха сирэ! = Сэлем, Саха елi! : билиҥҥи казах суруйааччыларын айымньылара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/119872 

Айымньыларын тылбаастара:

1. В краю, где солнце не заходит: стихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14088
2. День незакатного солнца: стихотворения и поэмы https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14096
3. Дымок аласа: стихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14078
4. Дьулуур: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/47894
5. Жасыл желек жырлары: өлөндер мен ертегiлер https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14057
6. Звездный дождь: стихи и поэма https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14095
7. Звон копыт: cтихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14074 
8. Мальчик с зайкин хвостик https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14063
9. Оленьи скачки: стихотворения и поэма https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14101
10. Песни зеленого шума: стихи и сказки [для младшего школьного возраста] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14092
11. Песни снегов и трав: сказки: [для младшего возраста] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14083
12. Спутники над Туймадой: стихи и поэмы https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14099
13. Толкынды Лена = Өлүөнэ долгуннара: якут жазушыларыны хикаялары https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/80435
14. Торжество жизни : [стихи и поэмы : перевод с якутского] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14061 
15. Узоры чорона: стихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14081
16. У камелька: по мотивам якутских народных сказок: [стихи для младшего школьного возраста] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14069
17. Чандыр-Көрбес, Часпас-Адар: тоолдар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14060

Ырыа буолбут хоһоонноро:

1. Михеев, Ефим Алексеевич. Кырыымпам кыллара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/104171
2. Салиман-Владимиров, Давид Федорович. Ыччат ырыалара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/104198
3. Филиппов, Лазарь Степанович. Хотугу мелодиялар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/82398

Эбии көр:

1. Голоса писателей Якутии = Саха суруйааччыларын саҥалара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/93633
2. Тематическая коллекция в ЭБ НБ РС(Я) “Ефимов Моисей Дмитриевич” https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/collections/1555