(15.03.1932 – 22.01.2013)
- саха норуодунай бэйиэтэ, өрөспүүбүлүкэ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, П.А. Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата
Михаил Елисеевич Тимофеев 1932 сыллаахха кулун тутар 15 күнүгэр Бүлүү улууһугар Модут нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕыс сааһыттан оскуолаҕа барбыта. Үөрэнэ киириэҕиттэн саха уонна нуучча суруйааччыларын айымньыларын ааҕыынан умсугуйбута.
М. Тимофеев 1953 сыллаахха Дьокуускайдааҕы педагогическай институт историческай салаатыгар үөрэнэ киирбитэ.
Михаил Елисеевич өр сылларга кинигэ кыһатыгар эрэдээктэринэн үлэлээбитэ.
Михаил Елисеевич өссө оскуолаҕа сылдьан хоһоон суруйарга холоммута. Биирдэ, уруок кэмигэр суруйбут хоһоонун, учуутала былдьаан ылан, истиэнэ хаһыатыгар таһаартарбыта. Ити кэнниттэн “Балаҕан ыйын бастакы күнэ” хоһооно оройуоннааҕы “Холкуос суола” хаһыакка бэчээттэммитэ.
Студенныыр кэмигэр “Сэргэлээх уоттарыгар” куорат эдэр ыччатын түмэр, поэт С. Данилов салайар, “Үргэл” литературнай түмсүүтүгэр сылдьыбыта. “Харыйа” диэн хоһооно, 1957 сыллаахха, “Хотугу сулуска” уонна “Эдэр коммунист” хаһыакка утуу-субуу тахсыбыта. Михаил Тимофеев айар ыччаты иитиигэ улахан өҥөлөөх. Ол курдук комсомол обкомун иһинэн тэриллибит айар ыччат сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн кэккэ сылларга үлэлээбитэ. Ити кэмҥэ эдэр бэйиэттэр хоһооннорун кинигэлэрин көрөн-истэн, “Чэчир” диэн ааттаах кассетанан түөрт төгүл таһаарбыта.
Поэт бастакы кинигэтэ “Маҥнайгы хаар” күн сирин 1960 сыллаахха көрбүтэ уонна тута ааҕааччылар, критиктэр үрдүк сыаналарын ылбыта.
1962 сыллаахха эдэр суруйааччылар бастакы республиканскай сүбэ мунньахтарыгар ыҥырыллан кыттыбыта. Бу кэмтэн ылата кини айар үлэҕэ бигэтику киирбитэ. 1965 сыллаахха туспа кинигэнэн бэчээттэммит, онегинскай строфанан суруллубут “Ааныс” хоһоонунан сэһэнэ ааҕааччы киэҥ биһирэбилин ылбыта.
Ити кэнниттэн кини олохтон туоруор диэри отуттан тахса кинигэни бэчээттэппитэ. Кини хоһоонноро Сэбиэскэй Союз киин хаһыаттарыгар, сурунаалларыгар бэчээттэммиттэрэ.
“Маҥнайгы хаар” кинигэтиттэн саҕалаан поэт бүтэһик кинигэлэригэр диэри киирбит икки сүүстэн тахса хоһоонноругар композитордар, мелодистар куоталаһа сылдьаннар ырыа суруйбуттара. Олортон үгүстэрэ норуот уоһуттан түспэт ырыалара буолан тарҕаммыттара. Кини ордук нуучча композиторын Герман Комраковы кытары уһун кэмкэ бииргэ табыллан үлэлээбиттэрэ. Композитор кини тылларыгар биэс уонча ырыаны суруйан хаалларбыта. Норуодунай бэйиэт Савва Тарасовтыын суруйбут хоһоонноро Саха сирин гимнэ буолан, күн бүгүҥҥэ диэри ылланар.
Поэт түөрт хоһоонун кинигэтэ нууччалыы тылбаастанан Москваҕа тахсыбыттара: “Ледоход”. Советский писатель (1967), “Березы-фонтаны”. Современник (1977), “Тень сосны” Советский писатель (1979), “Ледостав” Современник (1983). Кини хоһоонноро аан дойду норуоттарын тылларыгар тылбаастаммыттара.
Поэт кыра саастаах оҕолорго анаан “Хартыыналар”, “Эбэм алааһа”, “Чооруос дойдута” кинигэлэри суруйбута.
Маны таһынан прозанан эмиэ дьарыктаммыта. “Бастакы снайпер” документальнай сэһэнэ 1971 сыллаахха тахсыбыта. Сорох кэпсээннэрэ “Санаалаах буолар үчүгэй”, “Билэр дьонум” кинигэлэригэр киирбиттэрэ. Поэт барыта хоһоонунан уонна прозанан отут кинигэлээх.
Тылбаасчыт быһыытынан элбэхтик үлэлээбитэ. Кини казахтар уһулуччулаах поэттарыттан Олжас Сулейменовтан “Аата суох үрдэлин”, башкирдартан Мустай Карим “Өрүстэр кэпсэтэллэр” кинигэтин Семен Даниловтыын, татаардартан Муса Джалилтан, украинецтартан Тарас Шевченкоттан, киргизтэртэн Токтогултан, авардартан Расул Гамзатовтан, Монгол, Тува, Индия, Япония уонна хотугу норуоттар поэттарыттан тылбаастаабыта.
Айымньылара:
- Айымньылар. Көрөбүн киһини: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13995
- Бастакы снайпер https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13960
- Бастакы снайпер https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13991
- Биһик ырыата : [хоһооннор, ырыалар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13990
- Доҕорго этиллибит чуумпу тыллар: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13993
- Кыс хаар, күөх от… : (хоһооннор) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13958
- Маҥнайгы хаар: (хоһооннор, ырыалар) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/36866
- Отон : хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13956
- Санаалаах буолар үчүгэй: публицистическай ыстатыйалар, уус-уран очеркалар, кэпсээннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13971
- Тыымпы: (ырыалар, хоһооннор, поэмалар) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13974
- Хартыыналар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13963
- Чуурукта : [хоһооннор уонна поэмалар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13954
- Ырыа – айан аргыһа : [хоһооннор] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13966
- Ырыалар. Хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13992
- Үрүҥ көтөр: Хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13970
- Өлүөнэ көмүөлэ: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13957
Оҕолорго айымньылара:
- Оҕо курдук оҕонньор : [кыра оҕолорго хоһоон] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13955
- Сэрии саҕана : [Орто саастаах оҕолорго сэһэн] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13989
- Умнубат оскуолам : поэмалар : (улахан уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13964
- Чооруос дойдута: кыра саастаах оҕолорго хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13969
- Чочур-Мыраан кэтэҕэр: [хоһооннор: орто саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13968
- Ырыа – айан аргыһа : [хоһооннор] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13966
- Эбэм алааһа : [кыра саастаах оҕолорго поэма] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13961
Айымньыларын тылбаастара:
- Ааныс : [хоһоонунан сэһэн] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13951
- Березы-фонтаны: стихи и поэма https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13959
- Куобах үтүлүк : [хоһооннор уонна поэма] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13952
- Ледостав: стихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13967
- Ледоход: стихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13953
- Первый снайпер: документальная повесть https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/66216
- Тень сосны: стихи https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13965
Тылбаастара:
- Ала-хайа сарыала: Киргиз суруйааччыларын айымньылара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10701
- Биир иллээх дьиэ кэргэн тыына : тылбаастар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13994
- Билэр дьонум: ахтыылар, кэпсээннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13996
- Гамзатов, Расул. Үрдүк сулустар : [хоһооннор] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13977
- Джалиль, Муса Мустафович. Тиһэх ырыа : (Моабит түрмэтигэр суруллубут хоһооннор) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/60762
- Карим, Мустай. Өрүстэр кэпсэтэллэр : (хоһооннор) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13975
- Сатылганов, Токтогул. Талыллыбыт ырыалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10698
- Сулейменов, Олжас Омарович. Аата суох үрдэл : хоһооннор : [орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13972
- Эҕэрдэ, Саха сирэ! = Сэлем, Саха елi! : билиҥҥи казах суруйааччыларын айымньылара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/119872
Ырыа буолбут хоһоонноро:
- Гимн Республики Саха (Якутия) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/12268
- Комраков, Герман Никандрович. Саас Ленаҕа [Ноты] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/11784
- Сулустан сураспытым…: ырыанньык https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13988
- Туруйалар: ырыалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/9156
- Уус-Алдан улууһун мелодистара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/104152
- Чахов, Александр Иванович. Эдэр саас ырыалара [Ноты] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/105214
Эбии көр:
Тематическая коллекция в ЭБ НБ РС(Я) “Тимофеев Михаил Елисеевич” https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/collections/1377