(01.05.1931. – 24.09.2016)

• саха норуотун хоһоонньута, биллиилээх прозаик, ССРС суруйааччыларын Холбоһугун чилиэнэ (1962), Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ (1991), Мэҥэ-Хаҥалас улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Былатыан Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата.

Рафаэль Дмитриевич Ермолаев 1931 сыллаахха ыам ыйын 1 күнүгэр Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Моорук нэһилиэгэр төрөөбүтэ.

Оҕо сааһа сэрии ыар сылларыгар ааспыта, ыарахан үлэ сыратын кыра эрдэҕиттэн билбитэ. Эрдэ ааҕа үөрэммит буолан сахалыы кинигэлэри ааҕара, эһэтэ кэпсиир саха номохторун, остуоруйаларын истэн, уус-уран тыл сүмэтин иҥэринэн улааппыта. Ол иһин, бастакы тахсыбыт кинигэтин эһэтигэр анаабыта.

Оскуола сылларыгар Рафаэль Ермолаев литератураны интэриэһиргиир, Андрей Анисимов уонна Абытай-Роман Брызгалов курдук уһулуччулаах учууталларга үөрэнэр, “Ача” литературнай куруһуокка көхтөөхтүк кыттар. Оскуоланы бүтэрэн баран Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумугар үөрэнэр, онтон педагогическай институкка “Сэргэлээх уоттара» литературнай куруһуокка сылдьар, онно биллиилээх поэттары кытта билсэр. «Кыым» хаһыат культуратын отделыгар үлэлии сылдьан Саха биллиилээх поэттарын кытта билсиһэр, бодоруһар кыахтаммыта.

Бастакы хоһооно 1951 сыллаахха эрэ тахсыбыта, поэт хоһооннорунан уонна үгэлэринэн киэҥник биллибитэ, дьон билиниитин ылбыта. Ордук биһирэммит айымньыларынан «Кытыан кымньыы» үгэлэрэ уонна «Сөрүүн сүүрээн» кинигэтин лирикатын хомуурунньуктара буолбуттара. Кини айымньылара үгүстэрэ социальнай итэҕэстэри көрдөрөллөр, сирэй көрбөх дьону, холуннарар, кураанах тыллаахтары кириитикэлииллэр. Рафаэль Баҕатаайыскай саха литературатыгар үгэ жанрын сайыннаран байытыспыта.

Тыа хаһаайыстыбатын техникумун бүтэрэн баран, төрөөбүт Мэҥэ- Хаҥалас оройуонугар төннүбүтэ, онно ветеринарнай салааҕа үлэлээбитэ. Кэлин литературанан дьарыктанарга сананан, профессиональнай суруйааччы буоларга быһаарыммыта. Рафаэль Баҕатаайыскай Саха государственнай университетын историко-филологическай факультетын бүтэрбитэ. Студенныыр сылларыгар аан-бастаан кыраныысса тас өттүгэр, Кореяҕа баран күүлэйдээн кэлбитэ, ол түмүгэ, “Күннээх Корея” диэн оҕолорго аналлаах кинигэ тахсарыгар төһүү буолбута.

Кини хоһоон эрэ буолбакка, улахан эпическэй айымньылары айбыта. 1964 с. «Уолаттар-кийииттэр» поэмата тахсыбыта, манна “культ личности” эпоха кэминээҕи ыар содулун, репрессия, сиэрэ суох быһыы, боростуой дьон ыарахан олохторун ойуулаабыта. Ол эрээри айымньыны араастык ылыммыттара, сорох кириитикэлэр автордары аһары холуннарыыга буруйдаабыттара. Ол эрээри, поэт онтон тохтоон хаалбакка, ааҕааччылар ортолоругар сэҥээриини ылбыт саҥа айымньыларын айарга дьулуспута.

Кини ССКП КК иһинэн Үрдүкү партийнай оскуоланы бүтэрэн, ССКП Саха обкомугар, «Хотугу сулус» сурунаалга уонна республикатааҕы радиоҕа, араас издательстволарга редактор дуоһунаһыгар үлэлээбитэ. Икки тылынан тахсар “Чуораанчык” (Колокольчик) оҕо сурунаалыгар редактордаабыта.

Кини айар үлэтэ Саха литературатын сайдыытыгар тирэх буолбут. Поэт нуучча тылыгар тылбаастаммыт уонна нуучча тыллаах ааҕааччыларын ортолоругар биһирэммит элбэх кинигэлэри хаалларбыта. 

Рафаэль Баҕатаайыскай айымньылаах үлэтин таһынан общественнай үлэҕэ көхтөөх кыттыыны ылара. Кини регион культурнай олоҕор көхтөөхтүк кыттара, араас литературнай мероприятиеларга кыттара, эдэр автордары кытта көрсүһүүлэри тэрийэрэ. Араас хайысхалаах киһи буолан, литератураҕа эрэ буолбакка, общественнай үлэҕэ, Саха сиригэр культура уонна искусство сайдыытыгар улахан көмөлөөх буолбута.

Суруйааччы үлэтэ, Рафаэль Баҕатаайыскай эдэр талааннары иитиигэ улахан болҕомтотун уурара. Саҥа автордар наставниктара буолан, уопуттарын үллэстэн, айар суолу- ииһи булалларыгар көмөлөспүтэ. Ол курдук, Саха литературатын сайдыытыгар кини кылаата чахчы биллэр уонна элбэх олуктаах этэ.

Айымньылара:

1. 1000 бытархайтан: үгэ-хоһоон https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/38469
2. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 1: Кытыан кымньыы; Сөрүүн сүүрээн; Күн уоттаах Корея; Мэнигийээн мэтириэттэр; Үс муннук https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/37707
3. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 2: Уолаттар уонна кийииттэр; Мүлчү-хаччы мүлүкүчүүстэр; Сай ортото  https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/37722 
4. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 3: Бэйэҥ сулускун булуоҥ: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/38519 
5. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 4: 1000 бытархайтан; Дьону кытта дьоллоохпун; Белые снегири; Сыралҕан https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/38522 
6. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 5: Мөһүүрэлээх бөтүүктэр; Быһый тыал; Певучий ручей https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/38517
7. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 6: Тэргэн аартык; Ыйдаҥа түүн; Сүгүрүйүү https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/38526 
8. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 7. Алгыс курдук саныыбын; Дьылҕа Хаан уонна Сылык Дархан https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/47984 
9. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 8. Чаҕылыйаада-даймонд https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/48000
10. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 9. Олох оскуолата: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/49296
11. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 10. Түмэр дүрбүөн; Тахсан иһэн киирбит күн; Тойонноон көрөргө “дойҕохтор”; Үс чулуу доҕордуулар; Хара дьай; Нуобай дьокуут; Баҕах сэргэ махталым https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/52266
12. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 11. Олох – бүппэт таабырын https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/49693
13. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 12. Айар дьарык салҕанар: (чинчийиилэр, ырытыылар, сэҥээриилэр) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/49700
14. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 13. Ыстатыйалар, сэҥээриилэр, ырытыылар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/49688
15. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 14. Араас кэмнээҕи ыстатыйалар, тылбаастар, ырытыылар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/49691
16. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 15. Айымньылар, ыстатыйалар, ахтыылар, ырытыылар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/49289
17. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 16. Үспүйүөн: (детектив-роман) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/52351
18. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 16. Үспүйүөн: (детектив-роман) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/52351
19. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 17. Үспүйүөн: (детектив-роман бүтүүтэ) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/52362
20. Айымньылар толору хомуурунньуктара: 10 томнаах. Т. 18. Төрөппүттэрбит барахсаттар: (ахтыы-роман) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/52354
21. Быһый тыал: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/41360
22. Бэйэҥ сулускун булуоҥ: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/35797
23. Дьону кытта дьоллоохпун: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10742
24. Кытыан кымньыы: үгэлэр, сатирическай уонна лирическэй хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/27505
25. Мэнигийээн мэтириэттэр : Оскуола кыра саастаах оҕолоругар хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/28443
26. Мөһүүрэлээх бөтүүктэр: сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/9409
27. Олох оскуолата: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/35862
28. Сай ортото: хоһооннор, поэмалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/35941
29. Сыралҕан : [үгэ-хоһоон] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/35800
30. Сөрүүн сүүрээн: лирическэй уонна сатирическай хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/18833
31. Тигээйи уйата: үгэ-хоһоон https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10741
32. Тэргэн аартык : (хоһооннор) : [улахан уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13985
33. Уолаттар уонна кийииттэр: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10744
34. Ыйдаҥа түүн: поэма https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/35858
35. Үс муннук https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/95835

Айымньыларын тылбаастара:

1. Певучий ручей: cтихотворения https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13997
2. Северные зори: стихи якутских поэтов https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/126695

Тылбаастара:

1. Ала-хайа сарыала: Киргиз суруйааччыларын айымньылара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/10701

Эбии көр:

1. Тематическая коллекция “Баҕатаайыскай (Багатайский) – Ермолаев Рафаэль Дмитриевич” https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/collections/1323