(22.11.1908 – 10.12.1995)

 

• • Саха сирин  народнай суруйааччыта.

 

 

Норуот тапталлаах суруйааччыта Николай Гаврилович Золотарев — Николай Якутскай 1908 с. сэтинньи 22 күнүгэр Үөһээ Бүлүү улууһугар төрөөбүтэ.

 

1919 сыллаахха Харбалаах оскуолатыгар үөрэнэ киирбитэ. Владивостокка баар Кыһыл Армия командирдарын бэлэмниир оскуолаҕа үөрэнэ барбыта . 1926 сыллаахха Н.Золотарев Бүлүү куоратыгар үөрэнэ киирэр. 1930 сыллаахха үөрэҕин ситиһиилээхтик бүтэрээт, сахалартан биир бастакынан пограничник үрдүк аатын сүкпүтэ. Аҕыс сыл устата Советскай Союз арҕаа кыраныыссатыгар, ыраах Молдавияҕа сулууспалаабыта. 

 

Молдавияҕа сулууспалыы сылдьан бааһыран төрөөбүт дойдутугар, Саха сиригэр эргиллибитэ. Партийнай тэрилтэлэргэ лектор быһыытынан үлэлээбитэ. Аҕыс сыл устата Саха АССР суруйааччыларын Сойууһун салайсыбыта. “Полярная звезда” уонна “Хотугу сулус” сурунаалларга кылаабынай редакторынан үлэлээбитэ, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтигэр депутатынан талылла сылдьыбыта. 1954 с. Москваҕа ССРС суруйааччыларын Үрдүкү литературнай куурустарыгар үрдэтиммитэ. Н.Г. Золотарев-Якутскай общественнай уонна литературнай үлэлэргэ үтүөлэрин иһин “Үлэ Кыһыл Знамята”, “Норуоттар доҕордоһуулара”, “Бочуот знага” уордьаннарынан уонна элбэх мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. 

 

1995 сыл ахсынньы 10 күнүгэр Молдова республикатын Тирасполь куоратыгар өлбүтэ.

 

Н.Якутскай айар үлэтин 1937 сылтан саҕалаабыта. аан бастаан «Н.Якутскай» диэн псевдонимынан Молдавия бэчээтигэр «Люба Одесская уораҕайа» диэн кыра кэпсээни бэчээттэппитэ. Онтон ыла дьиҥнээх, олоххо буолбут түбэлтэлэргэ олоҕурбут бастакы очеркаларын, кэпсээннэрин украина уонна молдавия тылларынан тиһигин быспакка бэчээттэммитэ.

 

Саха литературатыгар улахан суолталаах “Хорсуттар тустарынан”, “Маҥнайгы сааланыы”, “Хотой доҕоро”, “Ойуур оскуолата”, “Сир кыыһа”, “Көмүстээх үрүйэ”, “Төлкө”, “Тоҕус муора улаҕатынан”, “Илин уонна арҕаа”, “Алмааһы көрдөөччүлэр”, “Алмаас уонна таптал” уо.д.а. айымньыларын сурйталаабыта. Николай Якутскай аар-саарга аатырбыт уһулуччулаах айымньытынан “Төлкө” трилогия буолбута.

 

Суруйааччы айымньылара нууччалыы тылбаастаммыттара, Советскай Союз республикаларыгар, уобаластарыгар араас омук ааҕааччыларын дириҥ ытыктабылларын, үрдүк сыанабылларын, истиҥ тапталларын ылбыттара. Ол курдук, кини кэпсээннэрэ, сэһэннэрэ, романнара: “Тайна учурских гор” (тылб. А.Иванов), “Золотой ручей” (тылб. М.А.Кротов, А.Ольхон), “Золоторогий олень” (тылб. Ю.Шамшурин), “Первый выстрел”, “Таежные тропы” (тылб. Л.Золотарева), “Искатели алмазов” (тылб. Л.Парфенова), “Алмаз и любовь” (тылб. Э.Эдель), “Их водила молодость” (тылб. И.Рахтано- ва), “Судьба” (тылб. М.Мусиенко), “Из тьмы” (тылб. И.Ласков), “Наш берег” (тылб. Д.Вишняков), “Имя в алмазе” (тылб. В.Снегов), “Святой Иннокентий” (тылб. Вл. Федоров) уо.д.а. — нууччалыы бэчээттэммиттэрэ.“Көмүстээх үрүйэ” сэһэн немецтии, чехтии, латыштыы, украиналыы, “Алмааһы көрдөөччүлэр” сэһэн эстоннуу, кэпсээннэрэ английскайдыы, поляктыы, белорустуу, литовскайдыы, молдавскайдыы, кыргызтыы, казахтыы, тывалыы, ону таһынан Индия 12 тылынан тылбаастаммыттара.

 

Оттон “Көмүстээх үрүйэ” саха суруйааччыларын айымньыларыттан аан бастакынан “Таджикфильм” студияҕа киинэ буолан уһуллубута.

 

Сүрүн айымньылара:

1. Адаҕа: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/1158 
2. Алмаас уонна таптал: сэһэннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/65500 
3. Алмааһы көрдөөччүлэр: сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/1155 
4. Арай биирдэ: кыра уонна орто саастаах оҕолорго номохтор уонна остуоруйалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2291
5. Араҥ уонна таптал https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2300
6. Биһиги театрбыт: кыра формалаах пьесалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/51086
7. Дьүкээбил уота https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14354
8. Куобах кутуруга суох буолбута ; Эһэлээх бөрө иирээннэрэ : [оскуолаҕа киирэ илик оҕолорго остуоруйалар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14216
9. Куорсуннаах сурук: сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2288 
10. Күнтэн күн аайы https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14252
11. Көмүстээх үрүйэ: сэһэн  https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14218
12. Маҥнайгы сааланыы https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2315 
13. Ойуур оскуолата : (кыра саастаах оҕолорго) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14353
14. Ойуур оскуолата : Орто уонна улахан саастаах оҕолорго кэпсээннэр. https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2285 
15. Олох оскуолата: оҕолорго сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2317
16. Садка сылдьар үчүгэй https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14351
17. Саҥа остуоруйалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2289 
18. Сир: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2294
19. Сир кыыһа https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14352 
20. Сэмэн Чакыырап: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2293 
21. Сэрэхтээх Сэмэликээн : [кэпсээннэр : кыра саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14231
22. Сэһэннэр. Икки томнаах. Иккис том: Кыһыл знамя; Эргэ шахта аттыгар; Биһиги кытылбыт; Маҥнайгы хамнас https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2296
23. Сэһэннэр. Икки томнаах. Маҥнайгы том: Алмаас уонна таптал; Көмүстээх үрүйэ; Алмааһы көрдөөччүлэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2292
24. Сүтүк: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2302
25. Тоҕус муора улаҕатынан : орто саастаах оҕолорго аналлаах новеллалар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2320 
26. Төлкө : роман / Николай Якутскай. – Кылгатыллыбыт тахсыыта https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/1170 
27. Төлкө : роман : (саха сэһэнинэн) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/27800 
28. Төлкө : роман : (саха сэһэнинэн). Кн.1 https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/27800
29. Тайҕаҕа: “Төлкө” роман иккис кинигэтэ https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2301 
30. Төлкө: роман. Кн. 3: Күн тахсыыта https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14350
31. Умнуллубат киһи: Саха сирин биллиилээх государственнай, общественнай деятеля Р. И. Кардашевскай туһунан https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/64018 
32. Учуутал: сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14296
33. Үтүө умнуллубат: сэһэннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2295
34. Хараҥаттан: сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14230
35. Хорсуттар тустарынан: очеркалар уонна сэһэннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2287 
36. Хотой доҕоро https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2316 
37. Өлүүнү кыайбыт – өлбөт https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14217

 

Тылбаастаммыт айымньылара:

1. Cuzzam ve aşk: [roman] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/75400 
2. Алмаз и любовь: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14295
3. Алмасты аймак: жакүт жазушыларыныҥ эҥгiмелерi = Алмазный край: рассказы якутских писателей https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/82416 
4. В огне и буре: повесть https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2318
5. Детям : якутские рассказы : [для младшего и среднего школьного возраста] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/114806 
6. Золотой ручей : повесть : авторизованный перевод с якутского https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/64468 
7. Золотой ручей. Искатели Алмазов. Алмаз и любовь: повести https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2321 
8. Из тьмы: повесть https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2314 
9. Искатели алмазов: повесть https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14293 
10. Их водила молодость : Повесть [о Яше Гаврилове. Для сред. школьного возраста] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14294 
11. Лена: сборник рассказов, песен и стихов https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/50619 
12. Первый выстрел: рассказы и сказки https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/66446 
13. Судьба: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/2319 
14. Тайна учурских гор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/61280 
15. Толкынды Лена = Өлүөнэ долгуннара: якут жазушыларыны хикаялары https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/80435 
16. Толкынды Лена = Өлүөнэ долгуннара: якут жазушыларыны хикаялары https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/80435 

 

Тылбаастара:

1. Биирдии остуоруйа : аан дойду норуоттарын остуоруйаларыттан / Николай Якутскай хомуйуута уонна тылбааһа https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/14232 

 

Аудио:

1. Алмааһы көрдөөччүлэр : аудиосэһэн https://kids.nlrs.ru/almaas-kerdeechchuler/ 
2. Илин уонна арҕаа. Курсааннар : [аудиороман] https://kids.nlrs.ru/zolotarev-nikolaj-gavrilovich-nikolaj-yakutskaj-ilin-uonna-ar-aa-kursaannar-audioroman/
3. Үс ини биилэр : [аудиокэпсээн] https://kids.nlrs.ru/nikolaj-gavrilovich-zolotarjov-nikolaj-yakutskaj-s-ini-biiler-audiokepseen/
4. Сэмэн Чакыырап : [аудиороман] https://kids.nlrs.ru/zolotarev-nikolaj-gavrilovich-nikolaj-yakutskaj-semen-chakyyrap-audioroman/
5. Сүтүк : [аудиороман] https://kids.nlrs.ru/zolotarev-nikolaj-gavrilovich-nikolaj-yakutskaj-s-t-k-audioroman/
6. Табаҕа харыйата : [аудиокэпсээн] https://kids.nlrs.ru/nikolaj-gavrilovich-zolotarjov-nikolaj-yakutskij-taba-a-kharyjata-audiokepseen/ 

Эбии көр:

1. «Отрывок» литературнай рубрика төрдүс таһаарыытыгар Николай Якутскай «Төлкө» https://kids.nlrs.ru/otryvok-literaturnaj-rubrika-t-rd-s-ta-aaryytygar-nikolaj-yakutskaj-t-lk/
2. Книги с автографами народных писателей Республики Саха (Якутия) https://kids.nlrs.ru/category/zolotoj-fond-biblioteki/knigi-s-avtografami-narodnykh-pisatelej-respubliki-sakha-yakutiya/ 
3. Тематическая коллекция в ЭБ НБ РС(Я) “Якутский Николай – Золотарев Николай Гаврилович” https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/collections/343