Саха норуодунай суруйааччыта Н.Н.Мординов – Амма Аччыгыйа «Тоҕус төгүл «тоҕо?» кэпсээнинэн литературнай оонньуу.

Хамаанданан литературнай  күрэҕи бэлэмнээтэ  Ильина Галина Власьевна СӨ Национальнай библиотекатын, «Оҕо ааҕар, арыллар киинин», библиотечно – информационнай өҥөнү оҥорор комплекснай киин бибилэтиэкэрэ.

Биһиги тапталлаах суруйааччыбыт, саха норуодунай суруйааччыта Н. Е. Мординов – Амма Аччыгыйа оҕолорго олус  интэриэһинэй, майгы – сигили ойууланар бэртээхэй кэпсээнэ кими баҕарар интэриэһиргэтэр. Бу кэпсээни оҕолор аахпыттарын кэннэ , айымньыны чиҥэтэн, ырытан литературнай оонньуу ыытыахха сөп. Оонньуу хас да хамаандаҕа араарыллан  уонна  «Дьикти хонуу» курдук ыытыллар.

Оонньуу сыала-соруга: Оҕону кыра эрдэҕиттэн сиэрдээх быһыыга-майгыга сирдиир. Ону таһынан, оҕо  айымньыны ааҕан баран, толкуйдуурга, ырытарга , бэйэтин тус санаатын этэргэ үөрэтэр

Оонньуу быраабылата: Остуолга төгүрүк эргимтэҕэ 9 кэрчик уруһуйдаммыт. Хас биирдии кэрчиккэ айымньы 9 тэттик кэпсээннэриттэн
үстүү боппуруос бэлэмнэммит. Бастакы боппуруос кэпсээн сүрүн геройдарын  ааттарыгар аналлаах. Иккис боппуруос кэпсээн ис хоһоонуттан ыйытык. Үһүс боппуруос кэпсээҥҥэ турбут тоҕоҕо эппиэттээһин.
Хамаандаттан биирдии оҕо тахсан барабаан эргитэр уонна стрелката ханнык тоҕоҕо туһаайбытынан эппиэттиир. Кэрчик иһигэр баар боппуруостарга сөпкө эппиэт иһин оонньооччу баал ылар.

Бастакы тоҕо.

1. Кэпсээн сүрүн  геройун  аата? (Ваня)
2. «Ыарахана бэрт буолсу, доҕор, ыл, тукаам, ити обургу бааңканы эн тут» – диэн ким эттэй? (эбэтэ).
3. Уол эбээтэ туохтан хоргутта? (Сиэнэ албыннаабытыттан, аҕа саастаах дьону ытыктаабатыттан)

Иккис тоҕо.

1. Кэпсээн сүрүн геройдара – кыргыттар ааттара? (Катя, Люба).
2. «…Оокколорбут дьүһүннэрин даа… Онтон биһиги, улахаттар, ардыгар итинник кэдэрги кэмэлдьилэнэн ылаахтыыбыт дии…» – диэн ким эттэ? (Катя ийэтэ).
3. Катя тоҕо таһырдьа сүүрэн таҕыста? (Ийэтэ буочука муҥунан отонуттан бэрсибэтэҕиттэн хомойор уонна бэйэтэ миискэлээх отон ыла таһырдьа сүүрэн тахсар)

 Үһүс тоҕо.

1. Кэпсээн сүрүн геройдарын ааттаталаа. (Миша, Маша, Горик, Иван Иванович, Анна Сергеевна).
2. «Чэ, доҕор, сороххо үс массыына баар, сороххо биир да суох буолуо дуо?!» – диэн ким эппитэй?
3. Тоҕо Миша массыынаны ылбата? (Горик массыынаны кыыһыран, атаҕынан тэбэн биэрбититтэн)

Төрдүс тоҕо.

1. Кэпсээн сүрүн геройдарын ааттаталаа. (Коля, Сеня, Муза Андеевтар).
2. «Доҕоргун хайдах ити курдук саныыгын. Пахай даҕаны?» – ким кими эппит тылларай? (Муза)
3. Тоҕо барда Коля? (Доҕоро Сеня оонньууру ылыа диэн уорбалаабытыттан)

Бэһис тоҕо.

1. Кэпсээн сүрүн геройдарын ааттаталаа. (Миша, Өлөөнчүк, Лена, Сима, Мария Васильевна, оҕонньор, эмээхсин).
2. «Хата биһиги урут кэлэн, абыранныбыт ээ, доҕоттор» – диэн ким эппитэй?
3. Тоҕо кыыһырда Мария Васильевна? (Мария Васильевна үөрэнээччилэрэ кырдьаҕас дьоҥҥо миэстэлэрин туран биэрбэтэхтэриттэн)

Алтыс тоҕо.

1. «Алтыс тоҕо» геройдарын ааттаталаа. (Хабырыыс, Сэмэн оҕонньор, Киргиэлэй).
2. «Аны киһини кытта сүгүн кэпсэппэт буолбуккун дуу…? Сааспыт тухары эйэлээх да этибит…» диэн ким кимиэхэ эппит тылларай? (Киргиэлэй оҕонньор)
3. Тоҕо куотта Хабырыыс? (Эһэтэ оҥорбут паартатын быһаҕынан ойута быспытыттан кыбыстан)

Сэттис тоҕо.

1. Сэттис тоҕо сүрүн геройун  ааттаталаа. (Артур, учуутал – Вера Михайловна).
2. «Оҕолоор, Советскай Союз геройун ким баҕарар көрсүөн баҕарар. Бүгүн үс оскуола оҕото мустар. Дьон үгүс, дьиэ кыараҕас…» – диэн ким эппитэй? (учуутал- Вера Михайловна).
3. Артур тоҕо барбата? (Артур туйгуннук үөрэнэр оҕолор кэккэлэригэр киирбэт буолан барбата)

 Ахсыс тоҕо.

1. Ахсыс тоҕо сүрүн геройа кимий? (Нюта).
2. «Доҕорум Нюта! Бэйэм курдук санаан, үчүгэйдик тутан сырыт» – диэн ким суруйбутуй? (Лиза).
3. Тоҕо бары Нютаттан кэлэйдилэр? (Нютаҕа ордук, атын оҕолорго тиксибэтэх кинигэни биэрбэккэ гынан баран алдьатан альбом оҥорбутуттан)

Тохсус тоҕо.

1. Кэпсээн сүрүн геройдарын ааттаталаа. (Маайа, Нина, Кэтириис эмээхсин)
2. «Наадалаах буоллар, хомуйдуннар ээ бэйэлэрэ. Тугу да гыналлара суох буолан, олоро сатаан, ол-бу буоланнар» – диэн ким мөҕүттүбүтэй (Кэтэриис эмээхсин).
3. «Оо, хараҥабыт баар ээ, хараңабыт баар, биһиги эмээхситтэр эрэйдээхтэр…» – диэн тоҕо эттэй Кэтэриис эмээхсин? (Сиэнэ Маайа кыыһы өйдөөбөтөҕүттэн)