(16.09.1901 – 17.09.1977)

— саха дьахталларыттан биир бастакынан уус-уран литератураҕа, поэзия жанрыгар үлэлэспит киhи, учуутал, тылбаасчыт, Саха АССР Наркомпроһун Тылбааһын хамыыһыйатын чилиэнэ. Букубаар уонна үөрэх кинигэлэрин суруйбут методист-учуутал

Вера Дмитриевна Давыдова 1901  сыллаахха  балаҕан  ыйын  16  күнүгэр  Дьокуускай уокурук Амма солобуодатыгар орто сэниэ ыалга төрөөбүт. Кыра эрдэҕинэ ийэтэ өлбүт. Сулумах хаалбыт аҕата Вераны, кыра балтын Надяны кытта үөрэхтээх дьон буоллалларыгар баҕалаах эбит. Онон Вера дьиэтээҕи учууталынан көскө кэлбит сыылынай Людмила Андрониковна Ельцова буолбута. Кини көмөтүнэн Дьокуускайдааҕы дьахталлар гимназияларыгар киирэн үөрэммитэ. 1919 сыллаахха гимназия сабыллан хаалан, дойдутугар тахсан учууталлыыр. Вера Дмитриевнаҕа, кэлин норуот суруйааччытыгар тиийэ үүммүт Амма Аччыгыйа үөрэммит, кэлин суруйааччы учууталын уобараһын “Сааскы кэм” романыгар аатын да уларыппакка киллэрбитэ.

Онтон Дьокуускайдааҕы педтехникуму 1922 сыллаахха бүтэрээт, сэттэ кылаастаах оскуолаларга нуучча, саха тылларын, уруһуй уонна естествознание предметтэрин үөрэтэр.  Вера учууталлыы-учууталлыы “Айылҕа үөрэҕин” учебнигын тылбаастыыр, саха тылын үөрэтэр методичкалары, орто сүһүөх оскуола оҕолорун, үлэһиттэр оскуолаларын программаларын оҥорууга ылсыһан үлэлиир. 1925 сыллаахха үс киһиттэн састааптаах букубаар оҥорор хамыыһыйа тэриллэр. Онно В.Д. Давыдова, П.А. Слепцов, Н.Е. Афанасьев киирэллэр. Кэлин Петр Алексеевич Слепцов оннугар Петр Иванович Оруоһун-Хайыкы киирэр. Ити түбүктээх үлэ түмүгэр саха оскуолаларыгар үөрэтиллэр букубаардар, үөрэх кинигэлэрэ, брошюралар тахсаллар. Ити курдук, Вера Дмитриевна Саха оскуолаларыгар үөрэх кинигэлэрин оҥорсубут улахан үтүөлээх методист учууталынан буолар. Кини оҥорсубут «Саҥа суол» диэн оҕо үөрэнэр кинигэтэ 1925, 1926 уонна 1927 сылларга үс кинигэнэн бэчээттэнэн тахсыбыта. 

1926 сыллаахха суруйааччы Петр Иванович Оруоһуну кытта холбоспуттара. 1927 сыллаахха, Вера Дмитриевналыын сылтан эрэ ордук олорон баран, П.И. Оруоһун П.В. Ксенофонтов баһылыктаах интеллигенция хамсааһыныгар кыттыгастаах аатыран эмиэ балыырга хаайыллан Соловки арыытыгар СЛОН хаайыытыгар ыытыллар. Ити ыарахан сылларга Вера Дмитриевна үлэтин тохтоппотоҕо, куорат 3, 4-с советскай оскуолаларыгар учууталлыыр. 1930 сыллаахха “Ааҕар кинигэ” диэн үөрэх саҥа кинигэтин таһаарар. 1933 сыллаахха ааптарыскай букубаарын бэчээттэтэр. Ону таһынан өссө үөрэҕин үрдэтинэр.

1934 сыллаахха Вера Дмитриевна Саха сирин уон сэттэ бастыҥ учууталларын ахсааннарыгар киирэн, Москва, Ленинград куораттарга экскурсияҕа барар, онно Надежда Константиновна Крупскаяны кытта көрсүбүтэ.

П. Оруоһун хаайыы-сыылка кэнниттэн Иркутскайга саамай түгэх сытар көмүстээх Бодойбоҕо олохсуйар. 1937 сыллаахха дьиэ кэргэнин ыҥырар. Вера Дмитриевна Бодойбоҕо тиийээт трест “Лензолото” ситэтэ суох Транспортнай оскуолатыгар нуучча тылын уонна литературатын учууталынан үлэлии киирэр.

Вера Дмитриевна сэрии сылларыгар Бодойбо куоратын Транспорт оскуолатыгар уонна фронт туһугар кыаҕын харыстаммакка үлэлээбит. Ол түмүгэр 1946 сыллаахха сэтинньи 6 күнүгэр СССР Верховнай Сэбиэтин Президиумун уурааҕынан 437719 нүөмэрдээх “За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.” диэн мэтээлинэн наҕараадаламмыт.

Кэлин Бодойбо исполкомун култуураҕа салаатыгар көһөн Оҕо библиотекатыгар сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.

В.Д. Давыдова 1977 сыллаахха балаҕан ыйын 17 күнүгэр өлбүтэ.

Вера Дмитриевна Биэрэ Дабыыдап диэн аатынан бастакы оҕо суруйааччытын быһыытынан биллэр. Өссө педтехникумҥа үөрэнэн сылдьан “Кэскил” диэн ааттаммыт айар дьоҕурдаах ыччаты дьарыктыыр түмсүүгэ сылдьар, старостанан талыллар, онно айар дьоҕура арыллан тэттик хоһооннору суруйталыыр.

Кини бэйэтэ оҕолорго анаан хоһооннору, кэпсээннэри суруйталаабыта. Айымньылара бастакы тахсыбыт учебникатарга киирбиттэрэ. Саха сиринээҕи кинигэ издательствота 1975 с. П. Д. Аввакумов хомуйан оҥоруутунан Вера Давыдова «Оҕолорго» диэн хоһооннорун кинигэтэ тахсыбыта. 

1968 сыллаахха кулун тутар 6 күнүгэр, СССР Культуратын министиэристибэтэ В.Д. Давыдованы “За отличную работу” мэтээлинэн бэлиэтээбит. 1970 сыллаахха “За доблестный труд. В ознаменование 100-летия со дня рождения В.И.Ленина” мэтээлинэн наҕараадалаабыттар. 1971 сыллаахха Бодойбо куоратын исполкома “За долголетний и безупречный труд” диэн бочуот грамотатын туттарбыт.

Үлэлэрэ:

1. Афанасьев, Н. Е. Саҥа суол : [хрестоматия] : үөрэх 3-с сыла https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/98129
2. Букубаар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/27155
3. Оҕолорго: хоһооннор https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/28114
4. Самойлов, Н. Кыһыл армыайас ис сулууспаны билэр кинигэтэ / Н. Сомуойулап ; Дабыыдап уонна Ньостуруойап тылб. https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/115156
5. Саҥа суол: иккис сылыгар үөрэнэр оҕо ааҕар кинигэтэ https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/7552
6. Саҥа суол : үөрэх иккис сыла / Л. Н. Харытыанап [уо д. а. оҥорбуттара] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/7553 

Эбии көр:

1. Тематическая коллекция в ЭБ НБ РС(Я) “Давыдова Вера Дмитриевна” https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/collections/1290