(24.01.1915 – 16.08.1997)

— сэһэнньит, Саха Республикатын уонна Российскай Федерация культуратын Үтүөлээх үлэһитэ, 1957 сылтан ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.

Саха дьахталларыттан бастакы биллиилээх суруйааччы Анастасия Саввична Сыромятникова 1915 сыллаахха тохсунньу 24 күнүгэр Томпо оройуонун Байаҕантай нэһилиэгэр, билиҥҥинэн Кириэс-Халдьаайы нэһилиэгин Арыы-Толоон диэн учаастагар төрөөбүт. 

Оскуолаҕа хойутаан киирбитэ, 1934 сыллаахха Кириэс-Халдьаайы начальнай оскуолатын бүтэрбитэ. 1938 сыллаахха Якутскайдаады педрабфак иккис курсун бүтэрбитэ. Уобаластааҕы партийнай оскуолаҕа үөрэммитэ. 1961 сыллаахха М. Горькай аатынан Литературнай институт иһинээҕи икки сыллаах үрдүкү литературнай курсу үөрэнэн бүтэрбитэ. 

Анастасия Саввична үксүн бэчээт эйгэтигэр үлэлээбитэ, Саха сиринээҕи кинигэ издательствотыгар, кэлин «Эдэр коммунист» хаһыакка редактордаабыта. 1957 с. Суруйааччылар союзтарыгар киирбитэ. 

А. Сыромятникова өр сыллаах сыратын-сылбатын общественнай үлэҕэ биэрбитэ. «Хомус» литературнай түмсүүнү салайан, литератураҕа саҥа эдэр суруйааччылар такхсалларыгар улахан көмө буолбута.

А.С. Сыромятникова дириҥ ис хоһоонноох үлэтин-хамнаһын иһин үгүс мэтээлинэн, бочуотунай грамотанан наҕараадаламмыта. СР иккис Президенэ В.А. Штыров 2005 с. от ыйын 11 күнүгэр Томпо улууһун Арыы Толоон оскуолатыгар Анастасия Саввична Сыромятникова үөрэҕириигэ, өрөспүүбүлүкэ социальнай-экономическай сайдыытыгар оруолун учуоттаан,үйэтитэр туһуттан кини аатын биэрэргэ диэн уураахтаабыта. 

Биллиилээх суруйааччы 1997 сыллаахха күн сириттэн барбыта.

Бастакы кэпсээннэрэ, очеркалара 1938 с.тахсыбыттара. Уус-уран литература эйгэтигэр аан бастаан оҕо суруйааччытын быһыытынан киирбитэ. Бастакы кинигэтэ, «Хопто» диэн кэпсээннэрин хомуурунньуга 1950 сыллаахха бэчээттэнэн тахсыбыта. Ол кинигэтэ 1951 сыллаахха оҕо литературатын бастыҥ айымньытын быһыытынан Бүтүн Сойуустааҕы куонкурс бириэмийэтин ылбыта. Иккис кинигэтэ «Кыһыл балык» 1956 сыллаахха бэчээттэммитэ. Ити сылларга оҕолорго аналлаах элбэх айымньылары суруйталаабыта. “Айан”, “Быһалаары бытаарбыттар”, “Көннөрүнүү”, “Түөрт сыана”, “Кэскил” кэпсээннэр оҕо аймаххабиһирэппиттэрэ.

Суруйааччы 50-с сыллар иккис аҥаардарыттан 70-с сылларга диэри сэһэн жанрыгар тахсыылаахтык үлэлээбитэ. “Көҥүл сардаҥата” (1958), “Ыраах алааска” (1962-1984), “Дьүөгэлиилэр” (1961), “Дьэдьэннээх халдьаайы”(1963), “Киэҥ аартыкка” (1976) айымньыларын суруйталаабыта.

А. Сыромятникова айымньыларын биир сүрүн тиэмэтинэн саҥа олох иһин туруулаһыыны арыйан көрдөрүү, уонна аныгы кэмҥэ саха дьахтарын дьылҕата буолбута. 1976 с. «Киэҥ аартыкка» сэһэни, 1983 с. «Сүрэх кыыма» кэпсээннэр хомуурунньуктарын таһаартарбыта. 

Суруйааччы айар үлэтин муҥутуур чыпчаалынан «Кыыс Хотун» роман буолбута. Роман маҥнайгы уонна иккис чаастара 1970 сыллаахха кинигэ буолан тахсыбыттара, онтон үһүс-төрдүс чаастара 1973 сыллаахха бэчээттэммитэ. Саха кириитикэтигэр А. Сыромятникова “Кыыс Хотун” романа чахчы сиппит-хоппут, дириҥ ис хоһоонноох, киэҥ эйгэни эридьиэстээн сырдатар саха романын үтүө холобурун быһыытынан сыаналаммыта.

1994 сыллаахха “Күөх дуолум барахсан” диэн иккис романын таһаартарбыта. Барыта 17, ол иһигэр уус-уран литератураҕа 15 кинигэни бэчээттэтэн хаалларбыта.

Викторина

Айымньылара

1. Албын сыыппара: кэпсээннэр: орто саастаах оскуола оҕолоругар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13676
2. Дьэдьэннээх халдьаайы https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13662
3. Дьүөгэлиилэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13661
4. Киэҥ аартыкка: сэһэн https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13664
5. Кыыс хотун: роман
6. Кыыс хотун: роман үһүс, төрдүс чаастара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/9343
7. Кыһыл балык : [кэпсээннэр] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13659
8. Күөх дуолум барахсан: роман https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13674
9. Көҥүл сардаҥата  https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13660 
10. Маҥнайгы уонна иккис чаастара https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/9342
11. Олох сибэккилэрэ: (очеркалар) https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13663
12. Сэһэннэр https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13670 
13. Сүрэх кыыма : [кэпсээннэр : улахан уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13669 
14. Таптыыр идэ – дьол : очеркалар : [улахан саастаах оскуола оҕолоругар] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13666
15. Хардыылар: очерк-эссе хомуурунньуга https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13673
16. Хопто : [улахан саастаах оҕолорго кэпсээннэр] https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13658
17. Хопто: кэпсээннэр: орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13675
18. Үчүгэй оҕолор : [орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13671 

Айымньыларын нууччалыы тылбаастара

1. Дорога жизни: повесть https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13677
2. Подруги : Повесть и рассказы https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13668
3. Хопто: рассказы для детей https://new.nlrs.ru/to-readers/segments/school/open/13667 

Аудио

1. Кыыс хотун : аудиороман https://kids.nlrs.ru/a-s-syromyatnikova-kyys-khotun-audioroman/ 
2. Хабыачча соноҕоһо : [аудиокэпсээн] https://kids.nlrs.ru/syromyatnikova-anastasiya-savvichna-khabyachcha-sono-o-o-audiokepseen/